De impact van de wet DBA op startende IT-freelancers in 2026

Er is afgelopen jaar veel duidelijk geworden over de handhaving van de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA).

Daarom is dit een perfect moment om te kijken naar de status hiervan en hoe je als startende of bestaande freelancer (in de IT) het beste met de DBA-wetgeving kan omgaan.

Dit zijn we tegengekomen sinds de eerste aankondiging van de DBA:

1. Er is een checklist met criteria, maar je hoeft niet aan alle punten te voldoen
2. De Belastingdienst handhaaft niet(!)
3. Er is onrust in de markt (daarom lees je waarschijnlijk dit artikel)
4. Er zijn veel zogenaamde "geen zzp"-aanvragen vanuit opdrachtgevers
5. Er zijn een aantal rechtszaken geweest

Dat samen biedt meer dan genoeg om een goed gegrond weerwoord te kunnen geven op de bangmakerij die momenteel in het nieuws en onder twijfelaars enorm leeft.

Want ondanks dat de bangmakerij ergens vandaan komt, zijn er genoeg mensen die starten met freelancen of van klus wisselen, en die worden ingezet op opdrachten van €100+ per uur.

Tip: Elke maand starten er weer nieuwe freelancers – geheel DBA-proof – via onze training, coaching en peer-to-peer community met inmiddels 130+ freelancers. Ontdek in 20-minuten of je ervaring en situatie goed genoeg zijn om de sprong te wagen door een belafspraak in te plannen.

De huidige invloed van DBA op de IT markt: onrust en bangmakerij

Door de onrust en onduidelijkheid zijn veel bedrijven angstiger over het inhuren van freelancers. Dat is de reden dat je veel "geen zzp" aanvragen ziet. Dit komt natuurlijk doordat bedrijven zich willen indekken. 

Bij grotere bedrijven wordt alle inhuur beoordeeld op DBA-conformiteit; bij kleinere bedrijven is de eenvoudigste oplossing soms minder zzp'ers aannemen.

De werving- en selectiebureaus, payrollers en detacheerders grijpen dit met beide handen vast, om jou angst in te boezemen. Want die angst levert dit soort partijen simpelweg meer omzet op, bijvoorbeeld door opzettelijk complexe payroll en midlance constructies – waar ze meer marge op maken – door te drukken.

Gevolg: minder aanvragen voor freelancers en meer voor detacheerders.

Dat zorgt voor minder disbalans op de markt en daardoor is het lastiger opdrachten te krijgen. Maar goed, de disbalans is er nog steeds in het voordeel van IT’ers.

Lastiger betekent alleen niet onmogelijk. Er zijn genoeg mensen die nu starten met freelancen en genoeg bestaande freelancers die nu wisselen van klus. 

Maar waarom roepen zoveel freelancers dat het nú moeilijk is?

Dat zijn exact de freelancers die in de hoogtijdagen na Covid zijn gestart. Ze hoefden er toen niets voor te doen en nu klagen ze opeens, omdat ze niet meer het mooiste meisje van de klas zijn waar de jongens om staan te springen. 

Kijk voor de grap maar eens op het LinkedIn-profiel van zo iemand: Negen van de tien keer gestart rond 2021; nu ze geen klus op een dienblad aangereikt krijgen, delen ze dat groots op LinkedIn.

En die posts zie je het meest en krijgen de meeste likes, omdat iedereen die op klus zit, geen reden heeft om dingen te roepen. 

Als dat het niet is zijn het wel freelancers die niets aan acquisitie hebben gedaan en zich altijd hebben laten bemiddelen via recruiters of freelance.nl. Tja, dan sluit je nu achteraan in de rij. 

Wat kan je nou concreet doen om deze situaties te voorkomen of op te lossen?

DBA-risico’s voor bestaande freelancers

Ironisch genoeg hoef je je (voor zover we zien) nu geen zorgen te maken over de Belastingdienst. 

Zorg uiteraard dat zoveel mogelijk factoren van de checklist in jouw voordeel werken. Maar de overheid is simpelweg niet de directe dreiging.

De dreiging komt van HR-afdelingen, niet van de Belastingdienst.

Als het op de DBA aankomt, vormen freelancers voor bedrijven de grootste zorg: alle DBA-gerelateerde rechtszaken zijn tot nu toe aangespannen door freelancers zelf, tegen hun opdrachtgevers.

Maar dat geldt puur voor opdrachtgevers. Voor jou als freelancer is de directe dreiging namelijk de interne HR-afdeling.

Die controleren naast nieuwe aanvragen ook bestaande contracten; als je contract niet (goed) in elkaar zit, kan zomaar worden besloten dat het niet aan de DBA voldoet en kan je opdracht worden beëindigd.

Ga daarom met je manager in gesprek en zorg dat het contract zo goed mogelijk is opgesteld (concreet opleverbaar doel, geen directe aansturing, etc.).

DBA-proof je nieuwe klus binnenhalen:

Zorg dat je niet alleen afhankelijk bent van bureaus, maar dat je een concrete lijst hebt met bedrijven die jouw specialisme inhuren én dat je daar een ingang hebt of krijgt. 

Leun niet alleen op Freelance.nl of Striive. Dat is letterlijk wat elke andere freelancer doet. Dan sluit je dus gewoon achterin de rij aan.

Wat doe ik als ik geen freelance aanvragen krijg? 

Als je merkt dat je de laatste tijd (eventueel door de DBA) minder of geen aanvragen krijgt, focus je tijd en energie dan vooral op het bouwen van relaties bij (potentiële) eindklanten en minder op recruiters waar je onderaan de lijst komt te staan.

Kort gezegd: weet welke bedrijven jouw specialisme inhuren. Zorg dat je er een warm contact hebt dat jou aan kan dragen. 

Ook kan je nog reageren op 'geen-zzp'-klussen door transparante payrolling te gebruiken (bij voorkeur nooit via een bureau en alleen als het echt niet anders kan).

Wat te doen als startende IT freelancer met betrekking tot de DBA?

Er zijn nog steeds aanvragen en mensen starten nog steeds. Sterker nog: volgens de Freelance Markt Index trekt de inhuurmarkt alweer aan sinds Q2.

De truc is: de golf van mensen die nu weer starten met freelancen wil je voor zijn, niet achteraan aansluiten zodra het weer groot nieuws wordt dat de DBA-angst voorbij is. Zorg dus dat je goed en op tijd je voorbereid op de overstap en weet waar er ingehuurd wordt.

Hetzelfde advies geldt: je kan gewoon opdrachten krijgen, maar doe niet wat iedereen doet door simpelweg portals af te scrollen en je te laten bemiddelen door bureaus. En neem niet eerst ontslag, maar land eerst je opdracht. 

Moet je het freelancen nu wel/niet doen? 

Mits je genoeg ervaring hebt (minimaal 5 jaar), is het nog gewoon mogelijk om te starten met freelancen. Er zijn genoeg aanvragen en er wordt nog genoeg ingehuurd, je moet het gewoon slim doen. En als je niet eerst ontslag neemt, heb je ook amper risico. 

Sterker nog: de laatste maanden van 2025 zijn het perfecte moment om je voor te bereiden op een start in begin 2026. Aan het begin van het nieuwe jaar komen er vaak meer aanvragen en met één kalendermaand opzegtermijn ligt je startdatum altijd later.

We zien ze elke maand weer succesvol starten: 

• Data-analisten en BI-profielen
• Developers (front-end, back-end of full-stack)
• Engineers
• DevOps-specialisten
• Applicatiebeheerders
• Enzovoorts

Binnen de IT-markt liggen kansen zat, voor wie door de bomen het bos nog wél weet te zien.

Dat betekent dat je nú opdrachtgevers kan winnen en meters kan maken, terwijl anderen de sprong niet aandurven. Zorg voordat je start wel dat je:

1. Weet welke bedrijven jouw specialisme inhuren.
2. Zorg voor een goed netwerk om binnen te komen bij die bedrijven.
3. Sluit je niet aan achteraan bij de bureaus/tussenpartijen.
4. Zorg dat je eerst je opdracht getekend hebt voordat je ontslag neemt.

Tip: Heb je behoefte aan hulp bij DBA-proof en op jouw voorwaarden succesvol te freelancen? Kijk dan niet verder dan het Next Level Freelancer programma opgezet door domeinexperts en een community van 130+ doorgewinterde freelancers.

‍